De afgelopen maanden heeft een groep van zes enthousiaste leerlingen van de Park en Dijkschool in Gouda meegedaan met de fotomethode van de Academische Werkplaats voor ADHD en Druk Gedrag. Het doel? Kinderen op hun eigen manier laten vertellen over hun concentratieproblemen en drukke gedrag!
Bij de Academische Werkplaats voor ADHD en Druk Gedrag vinden we het erg belangrijk om niet alleen over kinderen te praten, maar ook mét kinderen. Alleen dan kom je erachter wat er bij kinderen leeft en waar zij zelf behoefte aan hebben! Met die insteek is er binnen de academische werkplaats een initiatief gestart om kinderen zelf over hun ervaringen te laten vertellen: de fotomethode. Na een ‘spoedcursus’ fotografie, gingen kinderen thuis foto’s maken om uit te beelden waar ze druk en juist rustig van worden. Deze foto’s werden vervolgens omgezet in een fotocollage die ze ook aan hun klas presenteerden.
‘Spoedcursus’ fotografie
De fotomethode bestond uit meerdere bijeenkomsten die in het restaurant van de school plaatsvonden onder schooltijd. Tijdens de eerste bijeenkomst kregen de kinderen van groep 6-7 een korte presentatie over hoe je mooie foto’s kunt maken, waarna ze buiten gingen oefenen. De meesten gebruikten hun telefoon of een oude camera van één van hun ouders. Dolenthousiast gingen de kinderen aan de slag. Soms werd het iets te druk, maar dat is te verwachten als je zes kinderen bij elkaar zet die van nature wat druk zijn en zo’n vrije, creatieve opdracht mogen doen. En natuurlijk was het ook wel spannend voor hen: een hele andere opdracht dan de meeste schoolopdrachten, gegeven door iemand die ze niet kennen! Daar wordt menig kind druk van. De laatste 10 minuten kregen de kinderen een spiegeltje overhandigd, zodat ze extra bijzondere en gekke foto’s konden maken.
Aan het eind van de bijeenkomst kregen de kinderen de opdracht om thuis 10 foto’s te maken: vijf over de vraag ‘Waar word je druk van?’ en vijf over de vraag ‘Waar word je rustig van?’ Daarnaast kregen ze een wegwerpfototoestel als cadeau, die ze konden gebruiken als ze zelf geen camera of fototoestel hadden.
Aan de slag met de fotorapportage
Na deze introductie met het maken van foto’s, gingen de kinderen thuis aan de slag. Sommige kinderen vonden het best lastig om de opdracht thuis alleen uit te voeren en hadden wat hulp van hun ouders nodig. Tijdens de tweede bijeenkomst op school hadden alle kinderen hun foto’s meegenomen, zodat er collages/fotorapportages van gemaakt konden worden. Er waren dit keer twee begeleiders bij, zodat er voldoende aandacht was voor elk kind. De twee meisjes uit de groep gingen meteen heel zelfstandig aan de slag met hun foto’s en schreven zelf hun gedachten bij de foto’s. Enkele jongens hadden wat meer sturing nodig: ze hadden meer moeite om zich te focussen en hadden de neiging om elkaar op te jutten. Sommige kinderen maakten op school nog wat extra foto’s of zochten plaatjes op internet, zodat zij deze konden toevoegen aan hun fotorapportage. Na afloop van deze tweede bijeenkomst waren de rapportages van een aantal kinderen afgerond, maar niet van iedereen.
Eén op één gesprekken
Om meer de diepte in te kunnen gaan met de kinderen, werd besloten om met alle kinderen een 1-op-1 gesprekje te voeren. In dit gesprekje konden ze verder toelichten wanneer ze druk zijn en wanneer rustig. Veel kinderen gaven aan rustig te worden van de natuur en van dieren. Eén jongen gaf juist aan druk te worden van dieren, omdat de dieren op zijn foto in een hok zaten (“Wie wil er nou gevangen zitten? Dat zou jij toch ook niet willen?”). Daarnaast werden sommige kinderen druk van muziek en anderen juist rustig (dit hing uiteraard ook af van het type muziek) en het effect van sporten verschilde tevens per kind. Dit geeft goed weer dat het erg per kind (en diens achterliggende gedachten) en per context kan verschillen waar iemand druk of rustig van wordt.
Wat ook heel mooi was: tijdens de gesprekken gaven alle kinderen aan blij te zijn met wie ze zijn. Ze accepteren dat het drukke gedrag of concentratieprobleem gewoon bij hen hoort. Wat zou het mooi zijn als volwassenen dit gedrag ook beter weten te accepteren. Natuurlijk zal dat regelmatig lastig zijn, bijvoorbeeld als leerkracht in een klas met 30 andere leerlingen, of als ouder als je even stilte aan je hoofd wilt. Maar als kinderen zich door volwassenen geaccepteerd voelen, geeft dat veel zelfvertrouwen en bloeien ze op. Daarnaast hebben kinderen met druk gedrag en ADHD natuurlijk ook veel mooie eigenschappen: vaak zijn ze creatief, humoristisch, zorgzaam en heel handig of praktijkgericht. Een van de jongens die meedeed is zelfs zo handig, dat hij een eigen JBL-box had gemaakt. Vol trots liet hij die zien en vertelde hij van alles over de accu en andere onderdelen van de geluidsbox, die volledig functioneel was en via elke telefoon met bluetooth muziek kon afspelen.
Tijdens de 1-op-1 gesprekken werd ook aan de kinderen gevraagd of ze nog specifieke vragen hadden over druk gedrag en ADHD. De meesten hadden geen vragen: ze wisten alles al wat ze moesten weten of leken er helemaal niet zo mee bezig te zijn. Eén van de kinderen had juist een hele goede vraag: ‘Waardoor ontstaat druk gedrag precies en zijn er ook hele andere dingen die tot druk gedrag kunnen leiden?’ Daarop werd aan haar uitgelegd dat er inderdaad veel verschillende oorzaken kunnen zijn van druk gedrag: “Het komt in sommige families meer voor en sommigen hebben er dus meer aanleg voor dan anderen. Maar druk gedrag en concentratieproblemen kunnen ook ontstaan in onrustige perioden, bijvoorbeeld rond Sinterklaas of als ouders vaak ruzie hebben. Als je wat vaker druk bent dan anderen, heb je dus niet automatisch ADHD.”
Klassenpresentatie
Na de individuele gesprekken werd er in alle klassen van de deelnemende kinderen een korte presentatie gegeven. Hier werd eerst wat verteld over druk gedrag en daarna presenteerden de deelnemende kinderen hun fotorapportage aan hun klas. De handige jongen liet ook zijn zelfgemaakte JBL-box zien. Veel kinderen in de klas herkenden dat zij ook op sommige momenten ook druk kunnen zijn, terwijl ze zich op andere momenten juist wel goed kunnen concentreren. Eigenlijk zijn kinderen met druk gedrag of ADHD dus niet veel anders dan andere kinderen!
Resultaten?
Nu de fotomethode voor het eerst binnen onze Academische Werkplaats op deze manier is uitgevoerd, is het tijd om te evalueren. Hoe is het proces verlopen en wat heeft het opgeleverd?
Enkele knelpunten, verbeterpunten en inzichten van de fotomethode:
– Een groep van 6 kinderen met druk gedrag en concentratieproblemen is te groot om de concentratie tijdens de korte presentatie vast te houden, ondanks dat het een korte presentatie betrof met veel plaatjes.
– De kinderen vooraf goed voorbereiden op wat hen te wachten staat, kan voor extra duidelijkheid zorgen en extra onrust/drukte helpen voorkomen.
– Meer begeleiding bij het maken van de foto’s (door ouders of de onderzoeker) is wenselijk om te zorgen dat de opdracht op de bedoelde manier wordt uitgevoerd.
– Een nog specifiekere opdracht met meerkeuzeantwoorden helpt om de kinderen te sturen zodat de opdracht niet te vaag wordt. Het gevaar hiervan kan echter zijn dat kinderen te veel in de denkrichting van de onderzoeker worden gestuurd, waardoor andere denkrichtingen minder of te weinig aandacht krijgen.
– Met aanvullende 1-op-1 gesprekken hebben kinderen de gelegenheid om hun verhaal beter toe te lichten.
– Veel kinderen accepteren hun drukke gedrag en hebben daar zelf niet veel moeite mee, zolang ze zich geaccepteerd voelen door anderen (klasgenoten, ouders en leerkrachten).
– Meer kennis en begrip over druk gedrag bij klasgenoten dankzij de klassenpresentaties.
Wat doen we met de resultaten?
Tijdens onze jaarlijkse bijeenkomst van 29 januari jongstleden, is een terugkoppeling gegeven van de fotomethode, knelpunten en inzichten. Naar aanleiding daarvan is met elkaar gebrainstormd over hoe participatie bij kinderen in de toekomst binnen de Academische Werkplaats kan worden vormgegeven.
Dit zal onder andere gebeuren door ouders en kinderen actief te laten meedenken in verschillende fasen van de onderzoeken verbonden aan ons project. Deze projecten lopen al wel, maar zelfs in lopend onderzoek kan het helpend zijn om ervaringsdeskundigen te laten meedenken over knelpunten, interpretatie van onderzoeksresultaten en hoe de resultaten geïmplementeerd kunnen worden.
Daarnaast staat er binnenkort een tweede serie vlogs op de planning, waarin experts antwoorden zullen geven op vragen van ouders en kinderen. Van de eerste 9-delige vloggenserie (elke 3 weken wordt er een vlog geplaatst) staan ondertussen vier vlogs online, en deze worden goed bekeken!
Heb jij nog een vraag over druk gedrag of ADHD? Tot 15 maart kun je jouw vragen insturen. De beste vragen worden vervolgens uitgekozen en door een expert in een vlog beantwoord.
